HISTORIA

Historia Katedry Ogólnej Uprawy Roli i Roślin sięga początków Studium Rolniczego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wśród kilku najstarszych katedr, utworzonych w roku akademickim 1890/91 w ramach Studium Rolniczego przy Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, figurowała Katedra Rolnictwa, poprzedniczka Katedry Ogólnej Uprawy Roli i Roślin (a także Katedry Szczegółowej Uprawy Roślin i Katedry Łąkarstwa). Pierwszym kierownikiem Katedry Rolnictwa, przemianowanej później na Zakład Uprawy Roli i Roślin, został w 1892 r. prof. Franciszek Czarnomski (1852-1898). Po objęciu Katedry urządził z własnych funduszy laboratorium oraz muzeum rolnicze.

W 1902 r. na kierownika Zakładu Uprawy Roli i Roślin mianowano prof. Kazimierza Rogoyskiego (1870-1941). Kierownik dążył do pozyskania dla celów naukowo-doświadczalnych gospodarstwa rolniczego. W 1904 r. wybór padł na Mydlniki. Prof. Rogoyski podzielił majątek na dwie części. Jedną (ok. 16 ha) przeznaczył na pole doświadczalne, drugą (ok. 148 ha) na dochodowe gospodarstwo folwarczne.

Z chwilą przekształcenia w 1923 r. Studium Rolniczego w Wydział Rolniczy UJ, powołano 11 katedr, a wśród nich Katedrę Uprawy Roli i Roślin. Na jej kierownika mianowano prof. Jana Włodka (1885-1940). Był on inicjatorem badań naukowych na terenach górskich. Okres II wojny światowej, to okres przerwy w działalności Katedry. W latach 1945-1952 Katedra nie miała stałego kierownika. Zastępczo funkcję tę pełnili: doc. Jerzy Fierich, prof. Kazimierz Miczyński (jun.), prof. Anatol Listowski, prof. Jan Kiełpiński.

W 1952 r. kierownikiem Katedry został doc. dr Jan Sołtys (1913-1969), a Zakład Uprawy Roli i Roślin został podzielony na kilka nowych jednostek: Katedrę Ogólnej Uprawy Roli i Roślin, Katedrę Szczegółowej Uprawy Roślin i Katedrę Uprawy Łąk i Pastwisk, które od 1953 r. rozpoczęły działalność w ramach samodzielnej już uczelni: Wyższej Szkoły Rolniczej. W 1955 r. założono Pole Doświadczalne Katedry w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Mydlnikach, gdzie rozpoczęto prowadzenie wieloletnich statycznych doświadczeń płodozmianowych.

Po śmierci doc. Jana Sołtysa jego następcą został doc. dr hab. Józef Reichert (1911-1991). Zainteresowania naukowe doc. dr hab. Józefa Reicherta koncentrowały się głównie wokół problematyki płodozmianowej. To co wyróżniało Go szczególnie, to duża wiedza praktyczna. Ogarniał całościowo problematykę gospodarstwa rolniczego, zarówno produkcję roślinną jak i zwierzęcą. Pod koniec aktywnego życia zawodowego interesował się głównie problematyką górską, czego dowodem była m.in. inicjatywa założenia w latach 80-tych Górskiej Stacji Doświadczalnej w Czyrnej Niżnej k/Krynicy. W 1971 r. Katedra weszła, jako jeden z Zespołów (obok Szczegółowej Uprawy Roślin i Uprawy Łąk i Pastwisk), w skład nowopowstałej jednostki – Instytutu Uprawy Roli i Roślin. Rozwinął się nowy kierunek badań dotyczący ekologii oraz rozmieszczenia i zwalczania chwastów. W okresie gdy kierownikiem był doc. dr hab. Józef Reichert jedna osoba uzyskała stopień naukowy doktora habilitowanego, a dwie osoby wykonały prace doktorskie.

W 1981 r. doc. Józef Reichert przeszedł na emeryturę. Równocześnie ponownie zmieniono strukturę organizacyjną na Wydziale i utworzono samodzielny Zakład Ogólnej Uprawy Roli i Roślin, którego kierownikiem została doc. dr hab. Ewa Stupnicka-Rodzynkiewicz, pełniąca tę funkcję przez 23 lata. W 1991 r., po uzyskaniu przez kierownika Zakładu tytułu naukowego profesora, Zakład został przemianowany na Katedrę Ogólnej Uprawy Roli i Roślin. W latach 2000-2004 zwiększyła się znacząco liczba samodzielnych pracowników Katedry; 5 osób uzyskało stopnie naukowe doktora habilitowanego i jedna – tytuł naukowy profesora. Ponadto 7 osób wykonało prace doktorskie.

W latach 2004-2009 Kierownikiem Katedry Ogólnej Uprawy Roli i Roślin był prof. dr hab. inż. Teofil Łabza. Pod jego kierunkiem kontynuowano badania w dotychczasowych obszarach zainteresowań pracowników, a ponadto włączono się w badania i dydaktykę, dotyczącą rolnictwa ekologicznego, agroturystyki i innych nurtów związanych z systemami zrównoważonego gospodarowania (bioróżnorodność, odnawialne źródła energii). Katedra zainspirowała władze Wydziału do powołania studiów magisterskich w zakresie rolnictwa ekologicznego na Kierunku Rolnictwo oraz współuczestniczyła w tworzeniu i realizacji programu studiów IIo (Monitoring ekologiczny środowiska) na Kierunku Ochrona Środowiska. W okresie pełnienia przez niego funkcji kierownika Katedry, 2 pracowników uzyskało tytuł naukowy profesora oraz 3 stanowiska profesorów nadzwyczajnych. W tym czasie również 3 osoby wykonały prace doktorskie.

Od września 2009 Katedra Ogólnej Uprawy Roli i Roślin zmieniła nazwę na Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, co oddaje rzeczywisty charakter aktywnej działalności badawczej i dydaktycznej Jednostki. Nowym kierownikiem został dr hab. inż. Andrzej Lepiarczyk, prof. UR.

Pracownicy Katedry pełnili i nadal pełnią ważne funkcje organizacyjne na Wydziale. Prof. dr hab. Ewa Stupnicka-Rodzynkiewicz była w latach 1987-1990 Prodziekanem ds. Dydaktyki na studiach stacjonarnych. Prof. dr hab. Teofil Łabza był Prodziekanem ds. Studiów Zaocznych w latach 1997 - 2002 oraz Dziekanem w kadencjach 2005-2008 oraz 2008-2012. Dr hab. Andrzej Lepiarczyk, prof. UR, był Prodziekanem ds. Studiów Niestacjonarnych i Podyplomowych w kadencjach 2002-2005 oraz 2005-2008. Dr hab. Barbara Ścigalska, prof. UR, została wybrana na Przewodniczącą ZNP na uczelni w latach 2001-2004 , 2004-2007 i 2007-2010.

KIERUNKI BADAŃ

Główne kierunki badań podejmowane przez pracowników Katedry z zakresu agrotechniki dotyczą problematyki płodozmianowej (m.in. produkcyjności płodozmianów dostosowanych do różnych warunków siedliskowych, plonowania pszenżyta jarego w monokulturze i w zmianowaniach, mieszanek zbożowych), uprawy roli (np. uproszczeń w uprawie roli - od systemu płużnego aż do siewu bezpośredniego, glebochronnej funkcji systemów uprawy roli, reakcji odmian alternatywnych na przedplon i system uprawy roli). Badania z zakresu ekologii rolniczej obejmują: rolnictwo ekologiczne, ekologię chwastów (m.in. ich rozmieszczenie, różnorodność zbiorowisk, metody ograniczania zachwaszczenia przy wykorzystaniu zjawiska allelopatii, odporność na herbicydy, biologię owsa głuchego), wyznaczanie granicy rolno-leśnej, wykorzystanie róży wielokwiatowej na cele energetyczne.

OFERTA

Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej posiada 2 stacje badawcze:

• Stacja Doświadczalna Katedry Agrotechniki i Ekologii Rolniczej w Mydlnikach
Adres: ul. Balicka 253, 30-149 Kraków, tel. (12) 662 45 42
Kierownik: dr hab. inż. Andrzej Lepiarczyk, prof. UR, tel. (12) 662 43 64
Zastępca kierownika: mgr inż. Maciej Chowaniak, tel. (12) 662 45 42
Adres do korespondencji: Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy, al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

• W Stacji prowadzone są doświadczenia płodozmianowe; uprawiane są rośliny zbożowe (pszenica ozima, jęczmień jary, owies, pszenżyto ozime i jare, mieszanki roślin zbożowych), okopowe (buraki pastewne i ziemniaki), strączkowe (groch, łubin, bobik, wyka) i pastewne (kukurydza pastewna i koniczyna z trawami). Co roku wysiewany jest do celów demonstracyjnych (ćwiczenia terenowe ze studentami) zestaw roślin uprawnych. Stacja posiada laboratorium polowe oraz zaplecze garażowe i park maszynowy, m.in. kombajn poletkowy (Seedmaster firmy Wintersteiger), 4 ciągniki, siewnik precyzyjny (firmy Hege), głębosz jednoskibowy, kultywator podorywkowy, opryskiwacze (w tym 1 precyzyjny z regulacją parametrów oprysku) oraz zestaw narzędzi do uprawy, pielęgnacji i zbioru roślin.
• Tematyka prac naukowo-badawczych realizowanych w Stacji dotyczy:
• optymalizacji gospodarki płodozmianowej dla okolic Krakowa,
• zmian w zachwaszczeniu upraw w zależności od czynników przyrodniczych i agrotechnicznych,
• biologii owsa głuchego (Avena fatua),
• plonowania pszenżyta jarego w monokulturze i w zmianowaniach,
• reakcji roślin i odmian alternatywnych na przedplon i system uprawy roli,
• wpływu nawożenia obornikiem na właściwości gleby, roślin uprawnych oraz chwastów,
• o konkurencji wewnątrz i międzygatunkowej zbóż jarych uprawianych w mieszankach i siewach czystych w warunkach zróżnicowanej gęstości siewu,
• reakcji odmian alternatywnych na termin siewu, przedplon i system uprawy roli,
• glebochronności roślin uprawnych.
• W Stacji prowadzone są ćwiczenia terenowe, m.in. z ogólnej uprawy i ekologii rolniczej, ochrony roślin, środowiskowych funkcji użytków rolnych. Stacja umożliwia studentom odbywanie praktyk semestralnych i dyplomowych.
• Górska Stacja Doświadczalna Katedry Agrotechniki i Ekologii Rolniczej w Czyrnej Niżnej k. Krynicy
Adres: Czyrna Niżna 30, 33-380 Krynica Zdrój, pow. Nowy Sącz
Kierownik: dr hab. inż. Andrzej Lepiarczyk, prof. UR, tel. (12) 662 43 64
Adres do korespondencji: Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy, al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

• Stację założono w 1981 r. w zachodniej części Beskidu Niskiego, w odległości ok. 8 km od Krynicy. Pole doświadczalne Stacji (5,2 ha) leży na południowo-zachodnim stoku Banickiej Góry (695 m n.p.m.) o nachyleniu od 11,6 do 16,6%, pomiędzy warstwicami 530-570 m n.p.m. Na terenie Stacji znajdują się pomieszczenia socjalne, laboratorium polowe oraz garaże na maszyny i narzędzia. Stacja dysponuje ciągnikiem, narzędziami przystosowanymi do uprawy roli w terenach górskich oraz przyrządami do badań erozyjnych.
• Realizowana obecnie tematyka badawcza obejmuje plonowanie mieszanek zbożowych i zbożowo-strączkowych uprawianych w ogniwie płodozmianowym w zależności od położenia na stoku oraz systemu rolniczego. Prowadzone są badania nad skutecznością różnych sposobów zwalczania barszczu Sosnowskiego oraz nad fizjograficznymi i agrotechnicznymi uwarunkowaniami przebiegu granicy rolno-leśnej
• W Stacji odbywają się seminaria i praktyki zawodowe i dyplomowe.
• Stacja może wykonać na zlecenie badania dotyczące:
• o glebochronności roślin oznaczanej w warunkach naturalnych i symulowanych,
• wyznaczania wartości danych liczbowych przydatnych w metodach parametrycznych równań strat gleby (USLE) oraz plonowania roślin (EPIC),
• przydatności do uprawy w warunkach górskich Beskidu Niskiego tradycyjnych i nowych gatunków i odmian roślin uprawnych,
• skuteczności pestycydów w warunkach górskich,
• efektywności uprawy zbóż i mieszanek zbożowych w systemie konwencjonalnym i ekologicznym.

Lista publikacji

KONTAKT